De laatste thuisreis van het s.s. "Nieuw Amsterdam" als troepentransportschip
Singapore - Southampton - Rotterdam
(16 maart - tot 10 april '46)
Ansichtkaart naar het thuisfront verzonden door OVW'er Gerrit van Maanen
Reisdata zoals het scheepslogboek vermeld
Op deze thuisreis had de "Nieuw Amsterdam" 3598 passagiers aan boord. Niet alleen repatrianten, maar ook honderden Engelse en Nederlandse militairen. De Engelse militairen die op groot verlof gingen zouden in Southampton debarkeren. Vrouwen en jonge kinderen sliepen verbleven in hutten van minimaal negen personen en sliepen op stapelbedden. De wat oudere kinderen moesten op een lagergelegen dek in hangmatten slapen, die in de loop van de avond werden opgehangen. Mannen en militairen met een lage rang sliepen op slaapzalen in de ruimen.
Dinsdag 26 maart '46: Op de altijd zo snikhete Rode Zee heerste tijdens deze reis een flinke storm, wat een hoop zeezieken opleverde. Een repatriant weet zich nog te herinneren, dat ze voordat de storm uitbrak een maaltijd met rode bieten hadden genuttigd, zodat over het hele schip rode kots plekken waren te vinden.
De volgende dag zouden ze nabij de stad Suez in het depot bij Ataka kleding worden verstrekt. Aan winterkleding zou het meest behoefte zijn.
Dinsdag 2 april '46: Maandagavond 1 april arriveerde de "Nieuw Amsterdam" in de haven van Port Saïd waar het zal bunkeren. Zoals bij reizen met repatrianten gewoonlijk is, zal ook nu een informatief boekje worden verstrekt met de titel 'Aan onze repatriërende landgenoten'. Om onbekende reden wordt dit boekje pas op 27 maart verstrekt. De reis is dan al voor het grootste deel voltooid, zodat de belangrijke informatie die er instaat zijn doel voorbij schiet. In het boekje wordt namelijk vermeld dat, wanneer men geen familie in Nederland heeft of daar nooit is geweest, zich ernstig moet afvragen of het verstandig is om af te willen reizen.
Informatieboekje voor de repatriant
In dit boekje bestemd voor repatriërenden staat de nodige informatie, die belangrijk zijn voor, zowel vóór, tijdens als na de reis Het is algemene informatie voor zowel de varende als vliegende repatrianten. Na eerst een foto van Koningin Wilhelmina, van vlak na haar terugkeer uit Engeland, wordt in een voorwoord er de nadruk op gelegd, hoe beroerd het voor repatrianten is geweest tijdens de Japanse of Duitse overheersing. Ondanks de slecht op gang komende en herstellende naoorlogse economie in Nederland, zou men van harte welkom zijn. Men hoopte dan ook dat er van beide kanten zo veel mogelijk aan gedaan zou worden, zodat alles soepel zou verlopen.
Aan onze repatriërende landgenoten
Zo staan er belangrijke tips in waarmee de repatriërende rekening diende te houden. Over de reisbagage, de formulieren die men voor vertrek moest indienen, hoe tijdens de tussenstop in Ataka de kleding wordt uitgedeeld, wat er bij aankomst in Southampton verwachten kan worden en hoe uiteindelijk de afhandeling in de Nederlandse havens zal verlopen. Ook wordt er de nadruk op gelegd dat men, wanneer er geen familie of opvang in Nederland is geregeld, ten sterkste moet bedenken of het wel verstandig is om af te reizen.
OVW'er Gerrit van Maanen
Bewijs van aanmelding als OVW'er
Groepsfoto van 1-8 RI waarbij Gerrit van Maanen links vooraan als 7e knielend zit
Aan boord zat ook OVW'er Gerrit van Maanen welke bij 1-8 RI was ingedeeld. Gerrit heeft met dit troepentransportschip zowel de 1e uitreis als 2e en tevens laatste thuisreis meegemaakt (zie uitreis 62). Nadat hij in Aldershot was geweest vertrok hij via Southampton naar Malakka, alwaar hij voor enkele maanden was gestationeerd, totdat zij toestemming zouden krijgen om naar Ned.-Indië te mogen afreizen. Na enkele maanden op Malakka werd Gerrit echter ziek, waardoor hij werd afgekeurd. Zo ging hij dus met nog enkele tientallen lotgenoten met de "Nieuw Amsterdam" weer terug naar huis. Aan hem heb ik buiten een aantal interessante dokumenten ook de hieronder afgebeelde boordgeldbiljetjes te danken.
Het gebruik van wisselbons als betaalmiddel op het s.s. "Nieuw Amsterdam"
Van beide laatste reizen als troepentransportschip, werd alleen bij de laatste thuisreis boordgeld gebruikt. Het is een serie met drie waardes, eenzijdig bedrukt op dik stevig papier. Voor iedere waarde werd een andere kleur gekozen, maar hebben wel hetzelfde formaat. Doorgaans werd op boordgeld de vermoedelijke eindereisdatum vermeld, maar bij deze serie is dat 16 maart 1946 en dat is de vertrekdatum.
De drie wisselbons die aan boord als betaalmiddel werden gebruikt
Het serienummer van vijf cijfers, werd naderhand met behulp van een rotatiestempel handmatig toegevoegd. De handtekening is van de purser en werd eveneens met een stempel naderhand toegevoegd. Deze serie is overigens het enige boordgeld waarbij de lage waarde van slechts 1 cent in omloop kwam.
De aankomst in de Rotterdamse thuishaven (10 april 1946)
Het weer was beroerd toen het silhouet van een naderend schip zichtbaar werd vanaf de pier van Hoek van Holland. IJskoude regenbuien striemden neer over het water. Het was nog donker toen de “Nieuw Amsterdam” langzaam maar zeker de ingang naar de Nieuwe Waterweg naderde, met aan boord 3600 repatriërenden uit Nederlands Indië. Grote groepen mensen hadden zich bij de reling verdrongen, om maar niets te hoeven missen van de aankomst in het land waar ze zo naar terug verlangden. Toen het vlaggenschip van de HAL de Nieuwe Waterweg opvoer krioelde het van de bootjes, die al luid toeterend de scheepshoorn van de “Nieuw Amsterdam” beantwoorden. Het enthousiasme aan de reling werd hierdoor alleen maar groter. Zwaaiend en juichend van plezier begroeten zij elkander en als antwoord zong iedereen uit volle borst het Wilhelmus.
In de ochtendschemer vaart het schip via de Nieuwe Waterweg richting het Rotterdams havengebied waar het een stuk lichter is
Toen het schip langs Vlaardingen voer, krioelde het overal langs de kant van de mensen, die hen net zo enthousiast begroeten als elders. Sommige fabrieken lieten zelfs hun sirenes horen als blijk van welkomst. Om even na 10.00 uur liep de rijk gepavoiseerde “Nieuw Amsterdam” over de Maas de Rotterdamse havens binnen en werd het nog steeds omringd door al die bootjes.
Ter hoogte van het Katendrecht Hoofd klaarde het weer iets op en gezien vanaf de rechter Maasoever
Met behulp van diverse sleepboten werd het s.s. "Nieuw Amsterdam" in de juiste positie getrokken
Toen de “Nieuw Amsterdam” eenmaal langs de kade aanmeerde begon de Marinierskapel het Wilhelmus te spelen. Vervolgens werden de zojuist aangekomen mensen vanaf de kade via luidsprekers toegesproken door enkele hoge heren, waaronder burgermeester Oud en de directeur van de HAL. Bij deze toespraak kregen zowel de bemanning als de passagiers, waaronder ook 600 militairen, lovende woorden te horen over hun behouden thuiskomst. Men kon ervan uitgaan dat, ondanks dat Nederland door de oorlog zo zwaar was getroffen, er alles aan gedaan zou worden om al het leed zo snel mogelijk te doen vergeten. Ook werd medegedeeld dat tijdens deze reis de 25.000e repatriant aan boord zat, die als geschenk een bijzondere attentie in ontvangst mocht nemen.
Bij aanvang van de debarkatie kregen de zieken en oorlogspleegkinderen voorrang. De loopbruggen lagen inmiddels uit en per uur vertrokken zo’n 300 mensen van het schip. De gehele debarkatie zou dan ook tot laat in de avond voortduren. Eenmaal van boord ging men eerst naar de ontvangsthal, waar enkele belangrijke zaken werden afgehandeld en er lag een welkomstgeschenk klaar voor iedereen. Het ontvangstcomité had zo te zien flink haar best heeft gedaan voor deze mensen.
Op de kade stonden 80 bussen, 20 taxi’s, vrachtwagens en 50 ambulances van het Rode Kruis klaar, om alles en iedereen naar de plek van bestemming te brengen. Het zij naar huis of anders naar een evacuatieadres.
Na zes jaar is het schip dan eindelijk weer veilig terug op haar thuishaven
Gezagvoerder van de “Nieuw Amsterdam” was dhr. Anton Dekema en eerste stuurman dhr. Rens Brands. Kapitein Dekema deelde mee dat de sfeer tijdens de gehele reis uitstekend was. Er hadden zich geen incidenten voor gedaan en het aantal zieken was gering. Ook vertelde hij dat hij al sinds de oplevering gezagvoerder was op dit troepentransportschip en dat hij inmiddels alle zeeën had bevaren en diverse keren ter nauwer nood aan gevaar wist te ontkomen.
Het einde voor het s.s. "Nieuw Amsterdam" als troepentransportschip
Dit zou tevens het einde zijn voor de "Nieuw Amsterdam" als troepentransportschip. Het Ministery of War Transport van Engeland had het schip twee dagen eerder op 8 april 1946 al vrijgegeven, zodat het meteen kon worden overgedragen aan de rechtmatige eigenaar. Na de debarkatie vertrok het schip meteen naar de RDM en zou wederom verbouwd worden tot cruiseschip. De verbouwingskosten zouden echter veel hoger uitvallen dan het bedrag dat het schip bij oplevering had gekost.
Ik ben opzoek naar een verslag over deze reis die op deze pagina geplaatst mag worden!