BOORDGELD - SCHEEPSGELD

Koninklijke Rotterdamsche Lloyd 

Inleiding

Van de drie Nederlandse scheepvaartmaatschappijen die scheepsgeld in omloop hebben gebracht heeft de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd, voorheen de Rotterdamsche Lloyd, als enige zowel 'biljetten voor algemeen gebruik' (zonder reisgegevens) als 'biljetten op scheepsnaam' (met reisgegevens) uitgegeven, zodat bij deze maatschappij de meeste varianten voorkomen.

EERSTE SERIE (RL)

Op 21 november 1947 kreeg de N.V. Rotterdamsche Lloyd het predicaat 'Koninklijk'. Op de scheepsgeldbiljetten van de eerste serie staat nog geen 'Koninklijk' vermeld. Je zou denken dat deze biljetten van voor 21 nov. '47 zijn, maar dat is niet zo. Er zijn data bekend die tot april 1948 gaan en vanaf juni 1948 komen de biljetten van de tweede serie in omloop.

De biljetten van de eerste serie zijn eenzijdig gedrukt en een verzilveringsclausule wordt niet op het biljet vermeld. Er zijn vier waardes; de 5 cent is bruin, de 10 cent groen en de 25 cent rood. Het 1 gulden biljet ben ik nog niet tegengekomen zodat de kleur niet bekend is.

 

Biljetten zonder reisgegevens en scheepsnaam

              

     AV.RL.Alg.05.01                                      AV.RL.Alg.10.01                                  Av.RL.Alg.25.01

 

 

  Biljetten met reisgegevens en scheepsnaam

AV.RL.Si.05.04. (106)

De tot op heden bekende scheepsgeldbiljetten van de eerste serie zijn van het m.s. "Willem Ruys" met de geldigheidsdatum 02-04-1948 en het m.s. "Sibajak" met de geldigheidsdatum 15 maart 1948. Beide biljetten zijn dus afkomstig van reizen waarbij de eerste serie voor het laatst gebruikt werd.

Varianten ⇓

            

     AV.RL.Si.05.04. (106)-va.                     AV.RL.Si.10.04. (106)-va.                     AV.RL.Si.25.04. (106)-va.

De geldigheidsdatum werd kort voor aanvang van een reis op het biljet geplaatst, zodat de kans dat de geldigheidsdatum met de aankomstdatum overeenkomt het grootst is. Op de drie scheepsbiljetten hierboven is de plek voor de geldigheidsdatum leeg gebleven, vermoedelijk omdat deze exemplaren niet in omloop zijn geweest. Ze hebben een perforatie met de tekst 'SIBAJAK 20-4-48', dat is de datum waarop dit schip in Rotterdam aankwam.

AV.RL.Si.25.02.-va. keerzijde

TWEEDE SERIE (KRL) 

De biljetten van de tweede serie hebben vijf waardes met ieder een eigen kleur, de 5 cent is rood, 10 cent blauw, 25 cent bruin, 1 gulden oudroze-oranje en de rijksdaalder is groen. Er zijn ook biljetten van 10 en 25 gulden in omloop gebracht, maar daar zijn tot op heden slechts enkele biljetten van bekend, dat zijn twee biljetten van 10 gulden m.s. "Willen Ruys" en één biljet van 25 gulden dat op het gecharterde s.s. "Fairsea" werd gebruikt. De biljetten van de tweede serie zijn eenzijdig gedrukt, met uitzondering van één tien gulden biljet dat op de keerzijde de afbeelding van het s.s. "Willem Ruys" heeft staan.

Biljetten zonder specifieke reisgegevens 'biljetten voor algemeen gebruik'

AV.KRL.KZM.25-ac

a. De biljetten voor algemeen gebruik hebben alleen de letter "T" voor thuisreis op het biljet staan. 

b. Bij deze serie worden twee of drie Engelstalige geldigheidsregels gebruikt. Het biljetje hierboven heeft 2 geldigheidsregels, maar er is een variant met 3 regels. 

c. Omdat ook buitenlanders meereizen wordt vanaf april 1950 NED. CRT. (Nederlands Courant) op het biljet toegevoegd.

d. Deze serie, die gemakshalve de KZM-serie wordt genoemd, kent alleen de verzilveringsclausule zoals hierboven getoond. De biljetten van de WSU-serie die na de KZM-serie omschreven worden hebben géén verzilverings-clausule.

e. De KZM-serie is bestemd voor schepen van de KRL en de WSU-serie voor gecharterde schepen door de KRL.

Biljetten met serieletters KZM voor gebruik op KRL-schepen

Type 1

Dit type heeft twee Engelstalige geldigheidsregels zonder vermelding NED. CRT.  

          

    AV.KRL.KZM.05-aa                                                      AV.KRL.KZM.10-aa                                                   AV.KRL.KZM.25-aa

 

AV.KRL.KZM.100-aa

Type 2

Dit type heeft drie Engelstalige geldigheidsregels zonder vermelding NED. CRT.

            

     AV.KRL.KZM.05-ab                                                   AV.KRL.KZM.10-ab                                                  AV.KRL.KZM.25-ab

Type 3

Dit type heeft twee Engelstalige geldigheidsregels met vermelding NED. CRT.

           

     AV.KRL.KZM.05-ac                                                   AV.KRL.KZM.10-ac                                                  AV.KRL.KZM.25-ac

 

Biljetten met serieletters WSU voor gebruik op gecharterde schepen

Type 1

ZONDER vermelding NED. CRT.

     

AV.KRL.WSU.05-ba                                             AV.KRL.WSU.10-ba

Type 2

MET vermelding NED. CRT.

            

     AV.KRL.WSU.05-bb                                                  AV.KRL.WSU.10-bb                                             AV.KRL.WSU.25-bb

AV.KRL.WSU.100-bb

Variant ⇓

   a.

AV.KRL.WSU.100-bb-va.

a. Bij dit biljet is de afkorting NED. CRT. voluit geschreven NEDERLANDS COURANT.

 

Biljetten op scheepsnaam en reisgegevens

Uitleg tekst KRL-biljetten

AV.KRL.Wa.10.12b (12) 

a. De naam van het schip wordt nu wel vermeld.

b. Bij de biljetten op scheepsnaam wordt zowel de "T" voor thuisreis als de "U" voor uitreis gebruikt.

c. Omdat de geplande einde-reisdatum vaak niet overeenkomt met de daadwerkelijke einde-reisdatum wordt de vermoedelijke eindereisdatum op het biljet vermeld door daar ca. voor te plaatsen. Alleen de m.s. "Willem Ruys" -biljetten zijn hierin een uitzondering.

d. Omdat ook buitenlanders meereizen wordt vanaf april 1950 de vermelding NED. CRT. op het biljet toegevoegd. 

e. De biljetten op scheepsnaam hebben diverse verzilverings-clausules.

f. In een scheepslogboek wordt de uit- en thuisreis als één reis omschreven en hebben beiden hetzelfde reisnummer, de biljetten van zo'n uit- en thuisreis hebben beiden dezelfde serieletters en voor iedere scheepsreis wordt een andere serielettercombinatie van drie letters op het biljet gebruikt.

BILJETTEN VAN HET M.S. "INDRAPOERA"

      

 AV.KRL.In.10.18b (121)                                            AV.KRL.In.08b (111)

     AV.KRL.In.250.17b. (120)     

Geen vermelding van uit- of thuiseis ⇓

a.

 AV.KRL.In.25.06b (109)

a. Bij de eerste reis van het m.s. "Indrapoera" waarbij boordgeld werd gebruikt staat géén "U" of "T" op het biljet vermeld. 

Tabel met reisgegevens van het m.s. "Indrapoera" en het tot op heden bekende boordgeld

  Biljet- en reisnummer  Serieletters    Reis   Van ⇔ naar  Einde-reisdatum op biljet
1a      AV.KRL.In.06a (109)          ICF   uitreis     R'dam - T. Priok              ca. 10-06-1948
   1b      AV.KRL.In.06b (109)          ICF   thuisreis     T. Priok - R'dam              ca. 15-07-1948
   2b      AV.KRL.In.08b (111)          VTJ thuisreis     T. Priok - R'dam              ca. 31-03-1950
   3b      AV.KRL.In.15b (118)          FDJ thuisreis     T. Priok - R'dam              ca. 20-08-1952
   4b      AV.KRL.In.17b (120)          SDF   thuisreis     T. Priok - R'dam              ca. 30-04-1953
   5b      AV.KRL.In.18b (121)         GCP thuisreis     T. Priok - R'dam              ca. 10-09-1953

 

BILJETTEN VAN HET M.S. "KOTA INTEN"

            

         AV.KRL.KI.05.12a (111)                                              AV.KRL.KI.10.12a (111)                                          AV.KRL.KI.25.12a (111) 

      

    AV.KRL.KI.100.12a (111)                                                       AV.KRL.KI.250.12a (111) 

Correctie van de serieletters op een biljet van het m.s. "Kota Inten" ⇓   

a.      b

 AV.KRL.KI.05.10a (109)                                              AV.KRL.KI.10.10a (109) 

a. Voor de uitreis tot ca. 12 maart 1949 zijn bij het biljet van vijf cent de serieletters ASN in KZR verandert.

b. Dezelfde reis, maar het biljet van 10 cent heeft alleen KZR op het biljet staan. 

Tabel met reisgegevens van het m.s. "Kota Inten" en het tot op heden bekende boordgeld

  Biljet- en reisnummer Serieletters Reis Van ⇔ naar Einde-reisdatum op biljet
1a AV.KRL.KI.10a (109) ASN / KZR uitreis R'dam - T. Priok ca. 12-03-1949
2b AV.KRL.KI.11b (110) WGR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 15-07-1949
3a AV.KRL.KI.12a (111) QRV uitreis R'dam - T. Priok ca. 31-08-1949
3b AV.KRL.KI.12b (111) QRV thuisreis T. Priok - R'dam ca. 04-10-1949
4b AV.KRL.KI.13b (112) XDF thuisreis T. Priok - R'dam ca. 30-12-1949
5b AV.KRL.KI.14b (113) ZRG thuisreis T. Priok - R'dam ca. 15-03-1950
6b AV.KRL.KI.15b (114) SBJ thuisreis T. Priok - R'dam ca. 28-05-1950
7a AV.KRL.KI.17a (116) SWK uitreis R'dam - T. Priok ca. 12-01-1951
7b AV.KRL.KI.17b (116) SWK thuisreis T. Priok - R'dam ca. 01-03-1951
8b AV.KRL.KI.19b (118) FRT thuisreis T. Priok - R'dam ca. 09-12-1951

 

BILJETTEN VAN HET M.S. "SIBAJAK"

            

 AV.KRL.Si.05.20b (122)                                            AV.KRL.Si.10.09b (111)                                             AV.KRL.Si.25.20b (122)

     

AV.KRL.Si.100.15b (117)                                                 AV.KRL.Si.100.15b (117)

Tabel met reisgegevens van het m.s. "Sibajak" en het tot op heden bekende boordgeld

  Biljet- en reisnummer Serieletters Reis Van ⇔ naar Einde-reisdatum op biljet
1a AV.KRL.Si.05a (107) SBR uitreis ? ? ? ca. 04-06-1948
2b AV.KRL.Si.07b (109) ARB thuisreis ? ? ? ca. 29-12-1948
3b AV.KRL.Si.09b (111) HGR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 30-06-1949
4b AV.KRL.Si.12b (114) RGZ thuisreis T. Priok - R'dam ca. 02-01-1950
5b AV.KRL.Si.13b (115) TBR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 15-03-1950
6b AV.KRL.Si.15b (117) MST thuisreis T. Priok - R'dam ca. 01-07-1950
7a AV.KRL.Si.16b (118) FBF uitreis ? ? ?  ca. 26-08-1950
8b AV.KRL.Si.19b (121) GNK thuisreis T. Priok - R'dam ca. 10-01-1951
9b AV.KRL.Si.20b (122) KPG thuisreis T. Priok - R'dam ca. 18-04-1951
10b AV.KRL.Si.21b (123) BVR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 29-07-1951
11b AV.KRL.Si.22b (124) FRT thuisreis T. Priok - R'dam ca. 09-12-1951
12a AV.KRL.Si.25a (127) GBG uitreis ? ? ? ca. 22-07-1952
12b AV.KRL.Si.25a (127) GBG thuisreis T. Priok - R'dam ca. 10-09-1952
13a AV.KRL.Si.26a (128) BRL uitreis ? ? ?  ca. 01-11-1952
14b AV.KRL.Si.27b (129) ZZR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 26-03-1953

 

BILJETTEN VAN HET S.S. "WATERMAN"

            

     AV.KRL.Wa.05.07b (07)                                             AV.KRL.Wa.10.07a (07)                                             AV.KRL.Wa.25.12b (12)

Tabel met reisgegevens van het s.s. "Waterman" en het tot op heden bekende boordgeld

  Biljet- en reisnummer Serieletters Reis Van ⇔ naar Einde-reisdatum op biljet
 1a AV.KRL.Wa.06a (06) ASN  uitreis  R'dam - Soerabaja  ca. 12-03-1949 
 2a AV.KRL.Wa.07a (07) TVW uitreis  R'dam - T. Priok  ca. 20-05-1949
2b AV.KRL.Wa.07b (07) TVW thuisreis T. Priok - R'dam ca. 22-06-1949
3a AV.KRL.Wa.08a (08) PRW uitreis R'dam - T. Priok ca. 06-08-1949
3b AV.KRL.Wa.08b (08) PRW thuisreis T. Priok - R'dam ca. 04-09-1949
4a AV.KRL.Wa.09a (09) WGB uitreis R'dam - T. Priok ca. 10-10-1949
4b AV.KRL.Wa.09b (09) WGB thuisreis T. Priok - R'dam ca. 10-11-1949
5b AV.KRL.Wa.10b (10) QRZ thuisreis T. Priok - R'dam ca. 19-01-1950
6b AV.KRL.Wa.11b (11) KTS thuisreis T. Priok - R'dam ca. 24-03-1950
7b AV.KRL.Wa.12b (12) MPB thuisreis T. Priok - R'dam ca. 12-06-1950
8b AV.KRL.Wa.13b (13) JPS thuisreis T. Priok - R'dam ca. 09-08-1950
9a AV.KRL.Wa.--- (--) SVR uitreis ? ? ?  ca. 06-11-1950
10b AV.KRL.Wa.--- (--) RGR thuisreis Melbourne-R'dam ca. 20-01-1952
11a AV.KRL.Wa.--- (--) RSB uitreis ? ? ?  ca. .27-09-1953
12a AV.KRL.Wa.--- (--) MGZ uitreis ? ? ?  ca. 05-02-1954

 

BILJETTEN VAN HET M.S. "WILLEM RUYS"  

           

          AV.KRL.WR.05.08a (09)                                        AV.KRL.WR.05.10.08a (09)                                       AV.KRL.WR.05.25.08a (09)

     

    AV.KRL.WR.05.100.08a (09)                                          AV.KRL.WR.05.250.08a (09)

Varianten ⇓

a.     b. 

AV.KRL.WR.05.03b (04)-va.                                  AV.KRL.WR.10.30a (31)-va.

a. Bij de eerste reis van het m.s. "Willem Ruys" hebben de biljetten nog geen vermelding "U" voor de uitreis of "T" voor de thuisreis, zoals op het biljet serie BLX te zien is.

b. Bij diverse reizen zoals de reis met de serieletters CDE zijn ook biljetten in omloop gebracht met de toevoeging STERLING coupon, zoals het tien cent biljet hierboven.

Tabel met reisgegevens van het m.s. "Willem Ruys" en het tot op heden bekende boordgeld

  Biljet- en reisnummer Serieletters Reis Van ⇔ naar Einde-reisdatum op biljet
1b AV.KRL.WR.03b (04) BLX thuisreis T. Priok - R'dam ca. 12-07-1948
2b AV.KRL.WR.04b (05) KMC thuisreis T. Priok - R'dam ca. 01-10-1948
3a AV.KRL.WR.07a (08) ZBF uitreis ? ? ?  ca. 26-02-1949
4b AV.KRL.WR.07b (08) WGR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 05-04-1949
5a AV.KRL.WR.08a (09) SRD uitreis R'dam - T. Priok ca. 20-05-1949
5b AV.KRL.WR.08b (09) SRD thuisreis T. Priok - R'dam ca. 17-06-1949
6b AV.KRL.WR.09b (10) PSR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 15-08-1949
7b AV.KRL.WR.11b (12) WTR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 23-12-1949
8a AV.KRL.WR.12a (13) AMZ uitreis ? ? ?  ca. 26-01-1950
9a AV.KRL.WR.13a (14) CPB uitreis ? ? ?  ca. 28-03-1950
9b AV.KRL.WR.13b (14) CPB thuisreis T. Priok - R'dam ca. 26-04-1950
10a AV.KRL.WR.14a (15) RZW uitreis R'dam - T. Priok ca. 03-06-1950
10b AV.KRL.WR.14b (15) RZW thuisreis T. Priok - R'dam ca. 01-07-1950
11a AV.KRL.WR.15a (16) FSL uitreis ? ? ?  ca. 09-08-1950
12b AV.KRL.WR.16b (17) CPW thuisreis T. Priok - R'dam ca. 31-10-1950
13b AV.KRL.WR.17b (18) WZS thuisreis T. Priok - R'dam ca. 30-12-1950
14a AV.KRL.WR.18a (19) MPV uitreis ? ? ?  ca. 02-02-1951
14b AV.KRL.WR.18b (19) MPV thuisreis ? ? ?  ca. 02-03-1951
15b AV.KRL.WR.20b (21) RNG thuisreis T. Priok - R'dam ca. 13-07-1951
16a AV.KRL.WR.21a (22) MPE uitreis ? ? ?  ca. 14-08-1951
16b AV.KRL.WR.21b (22) MPE thuisreis T. Priok - R'dam ca.11-09-1951
17a AV.KRL.WR.22a (23) BWL uitreis R'dam - T. Priok  ca. 13-10-1951
17b AV.KRL.WR.22b (23) BWL thuisreis T. Priok - R'dam ca. 10-11-1951
18a AV.KRL.WR.22a (24) MBR uitreis R'dam - T. Priok ca. 13-12-1951
18b AV.KRL.WR.23b (24) MBR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 10-01-1952
19a AV.KRL.WR.24a (25) AXC uitreis ? ? ?  ca. 12-02-1952
20a AV.KRL.WR.25a (26) TGD uitreis ? ? ?  ca. 23-04-1952
21b AV.KRL.WR.25b (26) TGD thuisreis T. Priok - R'dam ca. 21-05-1952
22b AV.KRL.WR.26b (27) ZVT thuisreis T. Priok - R'dam ca. 19-07-1952
23b AV.KRL.WR.27b (28) BBW thuisreis T. Priok - R'dam ca. 18-09-1952
24a AV.KRL.WR.28a (29) GLS uitreis ? ? ?  ca. 24-10-1952
25b AV.KRL.WR.29b (30) SDV thuisreis T. Priok - R'dam ca. 16-01-1953
26a AV.KRL.WR.30a (31) CDE uitreis ? ? ?  ca. 25-03-1953
26b AV.KRL.WR.30b (31) CDE thuisreis T. Priok - R'dam ca. 22-04-1953
27a AV.KRL.WR.32a (33) RQM uitreis ? ? ?  ca. 15-07-1953
28b AV.KRL.WR.34b (35) XGW thuisreis T. Priok - R'dam ca. 09-12-1953
29b AV.KRL.WR.35b (36) WGR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 03-02-1954
30b AV.KRL.WR.36b (37) LWS thuisreis T. Priok - R'dam ca. 31-03-1954
31 AV.KRL.WR. ---  (---) OAS gecanceld Bali-cruise 23 tot 27-12-1957

(De Bali-cruise)

De Bali-cruise was gepland van 23 tot 27 december 1957, maar deze vijfdaagse scheepsreis werd gecanceld vanwege een hoogoplopend conflict tussen de Nederlandse en Indonesische regering betreffende Nieuw Guinea. Het westelijk deel van Nieuw-Guinea viel nog altijd onder gezag van de Nederlandse regering, maar de Indonesische regering vond dat dit deel van Nieuw Guinea bij Indonesië hoorde en eiste het op. De verstandhouding tussen beide landen was in 1957 dusdanig verslechterd dat het niet verantwoord was om de Bali-cruise te laten doorgaan. 

Voor deze reis werden biljetten ontworpen die op een aantal punten niet met de bestaande biljetten overeenkomen. De waardes bleven gelijk, maar de kleuren en de tekst werden aangepast. De tekst is Engelstalig en de verzilveringsclausule aangepast. De verzilveringsclausule maakt duidelijk dat voor deze biljetten Nederlands courant geld en dat het verzilveren van overgebleven biljetten in roepia’s gebeurt. Dat deze serie boordgeldbiljetten niet meer als noodbetaalmiddel bedoeld waren lijkt mij wel duidelijk, ze zullen als nostalgisch betaalmiddel bedoeld zijn.

        

AV.KRL.WR.05.OAS                                                    AV.KRL.WR.10.OAS                                             AV.KRL.WR.25.OAS

      

AV.KRL.WR.100.OAS                                                          AV.KRL.WR.250.OAS

AV.KRL.WR.1000.OAS

 

BILJETTEN VAN HET S.S. "ZUIDERKRUIS"

              

          AV.KRL.Zu.05.08a (08)                                              AV.KRL.Zu.10.13b (13)                                            AV.KRL.Zu.25.16b (16)

Afwijkende reisdatum ⇓

  a.

AV.KRL.Zu.10.16b (16)

a. Hoewel het biljet met de serieletters NFT geen variant is omschrijf ik deze wel apert, in plaatst van de eindereisdatum wordt dit biljet met '16e THUISREIS' aangeduid.

Tabel met reisgegevens van het s.s. "Zuiderkruis" en het tot op heden bekende boordgeld

  Biljet- en reisnummer Serieletters Reis Van ⇔ naar Einde-reisdatum op biljet
1a AV.KRL.Zu.08a (08) HLR uitreis R'dam - T. Priok ca. 16-04-1949
1b AV.KRL.Zu.08b (08) HLR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 17-05-1949
2a AV.KRL.Zu.09a (09) GMS uitreis R'dam - T. Priok ca. 27-06-1949
2b AV.KRL.Zu.09b (09) GMS thuisreis T. Priok - R'dam ca. 28-07-1949
3a AV.KRL.Zu.10a (10) CGM uitreis R'dam - T. Priok ca. 10-09-1949
3b AV.KRL.Zu.10b (10) CGM thuisreis T. Priok - R'dam ca. 11-10-1949
4a AV.KRL.Zu.11a (11) FPG uitreis R'dam - T. Priok ca. 20-11-1949
4b AV.KRL.Zu.11b (11) FPG thuisreis T. Priok - R'dam ca. 21-12-1949
5b AV.KRL.Zu.12b (12) PRS thuisreis T. Priok - R'dam ca. 22-02-1950
6b AV.KRL.Zu.13b (13) ZZR thuisreis T. Priok - R'dam ca. 30-04-1950
7b AV.KRL.Zu.14b (14) GZG thuisreis T. Priok - R'dam ca. 25-07-1950
8b AV.KRL.Zu.16b (16) NFT 16e thuisreis T. Priok - R'dam 08-12-1950 tot 31-12-1950